Medianostalgie

Een decennium muziek - jaren 80

Door Nico Fintelman (Smits)

Ontwikkeling - Elk decennium heeft zijn eigen kenmerkende muziek historie. Althans zo ongeveer. De sixties waren de jaren van de (razendsnelle) ontwikkeling van de popmuziek. Van de simpele songs en gitaarmuziek in het begin tot professioneel. En muzikaal steeds beter. Via beat naar pop met allerlei zijwegen zoals underground. En tegelijkertijd de ontwikkeling van de soulmusic. Eigenlijk moet je stellen dat die sixties duurden van 1962-1971.

Daarna werd de popmuziek verder uitgediept en dat waren de 70-ies. Lange slepende muziekstukken, veel LP-muziek. Sophisticated pop. Maar ook de grote tijd van de disco. En verder natuurlijk de punk en vanaf 1979 de New Wave. Vervolgens komen we in de eighties. Achteraf gezien kun je wel stellen dat de jaren tachtig een behoorlijk compacte muziek periode was. Die dan zo'n beetje begint in 1982.

Michael Jackson - De New Wave heeft als resultaat dat er veel nieuwe artiesten opkomen maar die muziekvorm blijft al gauw beperkt. Maar er zijn daardoor ineens veel nieuwe groepen, zeker vanuit Engeland. Duran Duran, Simple Minds, Spandau Ballet, Talking Heads, Ultravox, Human Leage, Depeche Mode en nog veel meer. Allemaal met de roots in de New Wave maar wel de bekende namen van de jaren tachtig geworden. De heel grote artiesten van de eighties zijn natuurlijk Prince, Madonna, Whitney Houston, Wham (George Michael) en Michael Jackson. Die laatste was er natuurlijk al vanaf de 70-er jaren maar werd een superstar in de tachtiger jaren. Hetzelfde kunnen we zeggen van Bruce Springsteen.

Strakke popsongs - In de jaren tachtig wordt de muziek steeds compacter. Krachtige, meestal niet te lange songs die strak, professioneel en modern zijn geproduced. Muziek die in tegenstelling tot de 70-er jaren niet zweverig is en breed uitgewerkt wordt met lange gitaar en/of drumsolo's. Zelfs de oudgedienden doen mee. The Rolling Stones, David Bowie, Queen, Jim Capaldi, Nils Lofgren, Tina Turner, George Harrison, Starship (voorheen Jefferson Airplane/Starship) en Lionel Richie wiens solocarriere pas in de 80-er jaren begint (daarvoor zat hij in The Commodores). In eigen land Golden Earring die tot in de USA scoren. Zij en nog veel anderen brengen strakke, gladgeproduceerde popsongs. Eveneens belangrijk in de popverandering in Engeland is het trio Stock, Aitken & Waterman. Zij produceren nieuwe artiesten die vrolijke danspop maken zoals Bananarama, Mel & Kim, Dead or Alive, Rick Astley, Sabrina, Jason Donovan en Kylie Minogue. En disco wordt strakker en gaat naar dance.

MTV - Ook een belangrijk onderdeel in dit alles zijn de videoclips. Rond een popsong wordt een artistiek filmpje geproduceerd, al dan niet met verhaaltrant. Maar mooi, snel en aantrekkelijk gemaakt. Vaak in fraaie kleurschakeringen en soms ingetogen zwart/wit. Een aantal videoclips zijn bijna korte speelfilms en kosten een vermogen in het maken. En dan maar hopen dat dit een dermate grote platenverkoop van het nummer genereert, dat alles meer dan terug wordt verdiend. Het produceren van de clip rond 'Thriller' van Michael Jackson kost 800.000 dollar.

In de USA ontstaat in 1981 een televisiezender die 24-uur per dag alleen maar videoclips laat zien: MTV. De (meestal jeugdige) kijker vindt het allemaal prachtig en de clips worden enorm populair. Al gauw spreken we dan ook van de MTV-generatie. In Nederland komt de zender veel later pas op de kabel maar we hebben wel lange tijd Music Box dat eveneens 24-uur per dag clips brengt. En Sky Channel doet dat ook vele uren per dag.

Radio - En zo ontstaat ook de strakke popradio. Stations met professionele jocks die de actuele popsongs draaien afgewisseld met prachtige eigentijdse jingles. Met name dan in de USA waar het radiostation Z-100 in New York het voorbeeld is. Europa blijft eerst nog een beetje achter. Een baanbreker in Europa en met name Engeland is in 1984/85 de zeezender Laser 558. In Nederland hebben we formeel alleen maar de Publieke Omroep en daar zijn ze nog niet zover. Behalve dan vanaf halfweg de jaren tachtig Veronica's Volle Vrijdag op Hilversum 3. Inderdaad slechts één dag per week. En er zijn een paar professionele 24-uurs piraten die een dergelijke manier van radio maken zoals Delta Radio 90 in Nijmegen.

Afglijden - Aan het einde van de jaren tachtig ontstaat dan de house music die met name in het volgende decennium populair wordt. De popscene verandert met de komst van de jaren negentig nogal. Veel artiesten verdwijnen en de grote artiesten van de 80-ies gaan langzamerhand minder hits scoren. Maar ze worden iconen die door hun gedrag de pers blijven halen. Michael Jackson wordt een weirdo. Een schuchtere, wereldvreemde man die zijn gezicht laat verbouwen en zich terugtrekt op zijn landgoed Neverland met prive kermis.

Regelmatig wordt hij beschuldigd van misbruik van kinderen en krijgt daarvoor verschillende rechtszaken aan zijn broek. Whitney Houston raakt aan de drugs, mede door de slechte invloed van haar man Bobby Brown. Ze komt daardoor in aanraking met justitie. George Michael wordt regelmatig gearresteerd wegens exhibitionisme en drugsgebruik. Boy George (Culture Club) krijgt ook regelmatig te maken met justitie wegens drugs en belandt zelfs in de gevangenis. Madonna vervalt meer en meer in divagedrag maar overleeft zonder al te veel incidenten hetgeen helemaal geldt voor Bruce Springsteen. Prince vecht stevige ruzies uit met zijn platenmaatschappij en verandert zijn naam in Tafkap (The Artist Formerly Known as Prince).

Overlijden - Veel bekende popartiesten van de jaren 60/70 werden niet alleen maar beroemd vanwege de muziek maar ook door hun levensstijl. En daarmee het feit dat ze veel te jong en dramatisch het leven lieten. Janis Joplin, Jim Morrison, Jimi Hendrix, Brian Jones en vele anderen overleden door overmatig drugsgebruik. Zelfs Elvis Presley werd niet oud. John Lennon werd doodgeschoten door een gestoorde fan en Marvin Gaye door zijn eigen vader. Inmiddels tekent dit scenario zich ook af voor de iconen van de jaren tachtig. Op 25 juni 2009 overlijdt Michael Jackson. Oorzaak is een overdosis propofol, een medicijn waar The King of pop verslaafd aan was.

Vervolgens overlijdt op 11 februari 2012 Whitney Houston. Door drugsgebruik krijgt ze een hartaanval en verdrinkt in bad in het Beverly Hilton Hotel in Beverly Hills. Ze is er vanwege de jaarlijkse uitreikingen van de Grammy Awards en de wereldpers zit er daardoor bovenop. Tafkap had intussen zijn artiestennaam Prince weer aangenomen maar ook met hem loopt het niet goed af. Op 21 april 2016 wordt hij dood gevonden in zijn Paisley Park Studios in een voorstad van Minneapolis. Het gevolg van een overdosis medicijnen waaraan hij verslaafd is.

Unforgettable - De jaren tachtig liggen inmiddels ver achter ons maar zijn voor een hele generatie een mooie jeugdherinnering. De foute kapsels, de opzichtige mode, de invoering van de kabel, Band Aid en de val van het communisme. Maar zeker ook de typische eighties muziek.

UPDATE 26 december 2016 - 11 maart 2017 - Op Eerste Kerstdag 2016 overleed George Michael op 53 jarige leeftijd in zijn buitenhuis in Engeland. Geruchten over een overdosis drugs en zelfs een niet natuurlijke dood volgden. Maar na enkele maanden onderzoek bleek dat George Michael hart en leverproblemen had en daardoor een natuurlijke dood is gestorven.