MediaNostalgie

De radio draait door (deel 1)
Geschreven door Nico Fintelman (Smits)

Verdeling - De jongste historie van de Nederlandse radio begint in de zomer van 2003. We hebben het hier dan over die van de landelijke commerciele stations met etherfrequentie. Daar zat natuurlijk wel weer een voorgeschiedenis aan vast. Zoals beschreven op deze website in het artikel De Grote Verandering hadden we in de jaren negentig met vallen en opstaan commerciele radio gekregen in ons land.

Er waren daarvoor etherfrequenties vrij gemaakt op FM en AM. De radiostations Sky, 538 en in wat mindere mate 10Gold, Yorin FM en Noordzee hadden uiteindelijk allen een goede FM-frequentie gekregen en waren populair geworden. Dus draaiden zakelijk goed . Anderen hadden een minder goede frequentie of helemaal geen. Die laatsten waren dan veroordeeld tot alleen de kabel.

En zo ontstond het idee dat er een eerlijker verdeling van die frequenties moest komen, of in ieder geval voor iedereen de mogelijkheid zo'n frequentie te bemachtigen. Voor 538, Sky, 10Gold, Yorin en Noordzee hoefde dat niet. Het zou ze alleen maar meer geld kosten en meer concurentie opleveren. Ze wisten zo'n verdeling dan ook heel lang tegen te houden.

Honderden miljoenen- Maar uiteindelijk zou deze dan toch gaan plaatsvinden in voorjaar 2003. De Nederlandse overheid die de uitvoering ging doen organiseerde hiervoor een veiling. Voor iedere frequentie (frequentie pakket) gold: de hoogste bieder krijgt deze. Iedere serieuze partij kon meebieden. Dat serieuze moest dan worden aangetoond met een bankgarantie. Allemaal erg leuk voor die overheid. De minister van Financien had al snel uitgerekend dat dit in de volgende jaren honderden miljoenen Euro's voor de staatskas zou opleveren. In de zomer van 2003 zou dan de nieuwe frequentie verdeling een feit zijn waarbij met name de FM van belang was.

Nadat de uitslag van de veiling werd bekendgemaakt bleek dat 538, Noordzee, Yorin en Sky een FM-frequentie behielden. Ook BNR, ID&T en RTL FM kregen een frequentie op de FM alsmede Classic FM (daarover later meer). Radio 10Gold kreeg niets. En dan was er nog De Gouweouwezender. Dit op te zetten station (eigendom van Sky) probeerde met Radio 10Gold een deal te maken waarbij 10Gold via de FM-frequentie van het nieuwe station zou gaan uitzenden. De deal mislukte en de eigenaren van de Gouweouwzender kwamen vervolgens met de organisatie achter Veronica overeen dat ze hun naam zouden gebruiken. En zo ontstond weer een Radio Veronica.

Populariteit - Bepaald was dat iedere partij slechts één radiostation mocht hebben op een geclauseerd FM-kavel en één op een ongeclauseerd. Geclauseerd betekent dus dat de invulling en het format van een bepaalde etherfrequentie waren vastgelegd, bijvoorbeeld nieuwszender. Voor een ongeclauseerd kavel mocht ten allen tijde een zelf te kiezen format worden gehanteerd. De stations gingen vervolgens met elkaar de concurentie aan. Sky Radio was van de commercielen altijd de populairste geweest maar dat kwam mede omdat ze ook de beste frequentie hadden (100.7FM). Maar nu zaten er niet meer zulke grote verschillen in de FM-paketten en in de loop van de volgende jaren werd Radio 538 het populairste station van Nederland.

Mede dankzij de opmerkelijke ochtendshow van Edwin Evers. Het station werd veel geld waard en dus besloten de eigenaren al gauw te cashen. Lex Harding & Co verruilden in december 2003 idealen voor een zak geld en verkochten Radio 538 aan een Amerikaanse investeringsmaatschappij. Radio 10 dat sinds februari 2003 eigendom was van John de Mol had dus in het geheel geen etherfrequentie meer. Uiteindelijk werd hiervoor in juni 2004 een middengolffrequentie overgenomen. De AM1008 was verworven door een Engelse organisatie die daar zou beginnen met Radio London maar dat financieel niet voor elkaar kreeg. Voor een stevig bedrag verkochten zij de frequentie aan Radio 10 die er enige jaren later (2007) weer mee stopte wegens bezuinigingen. Het station bleef alleen op de kabel te beluisteren.

Rechtszaak - Eén van de geclauseerde FM-kavels was bedoeld voor een station met Nederlands muziekproduct en het hoogste bod kwam van RTL. Het mediaconcern begon er met RTL-FM. Een organisatie waar Herbert Visser aan het hoofd stond had ook op deze frequentie geboden. Maar slechts enkele duizenden Euro's. Het bod werd afgewezen maar Visser ging procederen. Hij betoogde dat niet duidelijk was gemaakt waarom RTL deze frequentie had gekregen want zij voldeden niet bepaald aan de voorwaarden. De overheid was duidelijk gegaan voor het bod van 50 miljoen Euro van RTL en had derhalve Visser en consorten maar aan de kant geschoven.

De rechtszaak werd gewonnen en RTL-FM raakte de frequentie weer kwijt en stopte. Erg droevig zal men er daar niet om zijn geweest want de luistercijfers waren niet zo best. Maar aan te nemen is dat ze het wel hebben uitgespeeld en een miljoenen kostende compensatie van de staat hebben gekregen. Echter, daarover werd niets bekend gemaakt. In juli 2006 startten Herbert Visser en zijn investeerders op deze frequentie met het radiostation 100%NL.

Overname - 100%NL had als format gekozen voor Nederlandse hiphop en urban. Je kon van tevoren bedenken dat zoiets niet zou werken en de luistercijfers waren dan ook desastreus. Maar dat (commercieele) foutje werd hersteld en 100%NL werd later een station waar de muziek werd gebracht van de populaire Nederlandse artiesten. En toen ging het beter en 100%NL werd een goede middenmoter. John de Mol had met zijn Talpa in 2002 voor veel geld Radio Noordzee overgenomen en wilde daarvan het populairste station van het land maken.

Erik de Zwart werd ingezet als programmaleider en diverse bekende Nederlanders gingen er programma doen. Toch lukte het niet. En wat doe je dan als je altijd de beste wilt zijn en miljardair bent? Je koopt gewoon de nummer één. En zo werd John de Mol in 2005 eigenaar van Radio 538. Daarvoor moest hij wel Radio Noordzee verkopen want beide stations zaten op een ongeclauseerd kavel. Noordzee werd overgenomen door de Belgische Persgroep en zij maakten er Qmusic van.

Arrow - Een ander station van de RTL onderneming was Yorin FM. Ontstaan uit Veronica (zie artikel Veronica problemen op deze site). Het was een popstation dat moest concureren met 538 en 3FM maar dat lukte niet zo best. En dus besloten de eigenaren het te verkopen. SBS werd in januari 2006 de nieuwe eigenaar en wijzigde de naam na een tijdje in Caz. Het radiostation Arrow Classic Rock had in 1998 een middengolffrequentie gekregen maar in 2003 geen FM of AM frequentie weten te bemachtigen.

Zusterstation County FM had in 2003 wel een frequentie op middengolf gekregen (AM675) en deze werd vervolgens gebruikt voor Arrow Classic Rock. Maar de FM bleef lonken en in juli 2007 werd het niet best draaiende Caz overgenomen. Hun FM pakket werd vervolgens gebruikt voor Arrow Classick Rock. Dat ging twee jaar goed maar omdat Arrow de overheid niet betaalde voor deze frequentie werd hen in maart 2009 deze frequentie weer afgenomen. Arrow is sindsdien alleen nog via de kabel en de nieuwe media te beluisteren. Het pakket FM frequenties zou lange tijd niet meer in gebruik zijn.

Frequentie kwijt en weer terug - Nog weer even terug naar de veiling in 2003. Classic FM had een speciaal geclauseerd FM-kavel verworven. Maar omdat de eigenaar (de Sky Groep) al twee radiostations had met een FM-frequentie, namenlijk Sky en Veronica, kon Classic niet ook nog op FM. Een tijd later werd dit kavel weer geveild met een wat andere clausule-omschrijving en ging het naar Arrow Jazz. Het broertje van.... Arrow Jazz had vanwege het muziekformat niet veel luisteraars maar hield het op FM vol tot maart 2009.

De financiele problemen die ook bij Arrow's rockstation speelden zorgden ervoor dat ook het jazzstation zijn FM frequentie verloor. In 2011 wist men deze weer terug te krijgen en een nieuwe eigenaar veranderde de naam in Sublime FM. Intussen waren er dus nog twee 'kleinere' stations actief: BNR dat een puur nieuwsstation was en ID&T. Die laatste was een dancestation dat eind 2005 werd overgenomen door Lex Harding en Ruud Hendriks en zij maakten er SlamFM van. Ze probeerden er Radio 538 mee te beconcureren maar omdat het verboden was het format voor deze frequentie te wijzigen lukte dat totaal niet. En dus verkochten ze SlamFM in 2012 aan Talpa (Radio 538).

10FM - Intussen had John de Mol een mislukt TV avontuur achter de rug (Talpa TV) en in de nasleep daarvan kwamen er deals met RTL over rechten van tv-programma's (en ook het voetbal) en werd er lustig heen een weer geschoven met aandelen. Daarin belandden ook de radiostations 538 en 10Gold maar na de nodige jaren kwamen die dan toch weer geheel in handen van John. En voor Radio 10 werd ook weer een middengolf frequentie geregeld (AM828).

Radio 10 kreeg in 2005 een belangrijke prijs: de Marconi Award. Een station dat al die jaren gewoon doorging was Sky Radio met nonstop softpop. Maar dat format werd uiteindelijk wel wat bijgesteld naar wat steviger en actuelere pop. TMG (De Telegraaf) was dan de eigenaar van Sky en Veronica. Die laatste had inmiddels jarenlang veel moeite om het grote publiek aan zich te binden en kwam moeizaam in de middenmoot terecht. Het pakket FM-frequenties dat sinds maart 2009 niet meer in gebruik was bij Arrow werd in 2013 weer geveild. Omdat de grote mediaorganisaties (Talpa, TMG) al stations hadden op een ongeclauseerd kavel konden ze niet meebieden en konden de kleinere hun slag slaan. En zo werd de firma achter 100%NL eigenaar van deze frequentie. Vervolgens kochten zij van Talpa het station 10Gold dat op deze frequentie werd gezet. En zo is het vanaf najaar 2013 na heel lange tijd weer te beluisteren op FM (waarbij de toevoeging Gold is komen te vervallen).