Kabel - De kabel deed begin jaren tachtig in Nederland zijn intrede al had nog lang niet iedere plaats in ons land kabel in de 80-ies. Wettelijk werd bepaald dat de kabelnetten de Nederlandse Publieken moesten toelaten en ook buitenlandse radiostations die hier met een eigen radio/antenne overal te ontvangen waren. Deze vereiste gold overigens niet voor niet legale stations (zee/landpiraten). Meestal ging het dus om Publieke stations van de ons omringende landen. Dat waren niet echt muziekstations en ze hadden andere talen dan de onze als voertaal (met uitzondering van de Vlaamse). Geen grote bedreiging voor onze Publieken.

Maar nieuwe technieken leiden er toe dat er via satellieten radiostations gingen uitzenden. Met name Astra en Eutelsat brachten satellieten in de ruimte waar radiostations een kanaal konden huren. Vervolgens waren die stations voor iedereen die een schotel met bijbehorende ontvanger had gewoon te ontvangen. Dat betekende dus ook 'overal' in Nederland te ontvangen op je eigen 'radio' en daardoor konden deze stations toegelaten worden op de kabel. En de wet had het alleen over buitenlandse zenders, officieel moesten de uitzendingen daar vandaan komen. Maar niet over de voertaal daarvan. Die kon dus gewoon Nederlands zijn en daarmee eigenlijk een Nederlands station uit het buitenland. Dit werd bekend als de U-bocht constructie.

Rechtszaken - Commerciele private radio is daarmee een feit maar niet per se succesvol. Bijna de helft van Nederland heeft nog geen kabel. Voor degenen die het wel hebben is dat nog zo nieuw dat een gedeelte de kabel alleen voor televisie gebruikt en niet aan radio denkt. Het aantal luisteraars is dus niet zo groot en er zijn geen etherfrequenties die dat kunnen verbeteren. Commercieel gezien zijn de stations daardoor ook niet zo succesvol. Overigens mogen er dam nog op zondag volgens de Nederlandse wet geen commercials worden uitgezonden.

Voor Cable One komt daar na verloop van tijd een probleem bij. Men heeft de U-bocht constructie niet al te goed in elkaar zitten en dus ruikt de Publieke Omroep bloed. Die spant een rechtszaak aan waarmee ze aantonen dat Cable One niet voldoet aan de regels. De rechtszaak wordt gewonnen en heeft tot gevolg dat Cable One per 1 januari 1990 niet meer op de kabel mag. Een alternatief is er niet en dus stopt het station eind 1989.

Enige voorwaarde is dat de commercials niet via de locale omroep te horen zijn en dus komt er een 'commercial killer' die daarvoor zorgt. Sky Radio is als een echt Engels station opgezet en kan ook niet worden aangepakt en na enkele jaren wordt dit station behoorlijk populair en financieel succesvol. Het muziekformat slaat duidelijk aan bij een groter publiek. Voeg daarbij dat er daar er geen deejays zijn maar alleen computers met nonstop muziek waardoor de kosten niet zo hoog zijn. Dat alles brengt de organisatie achter Sky er toe een tweede station op te zetten: in voorjaar 1992 is de start van Hitradio met nonstop pophits en oldies. Intussen verschijnen er al in 1991 meerdere stations: Power FM met stevige pop en Holland FM met Nederlandstalige muziek.

De wet - Langzaam aan ontstaat bij de overheid/politiek het besef dat het een onomkeerbaar proces is. Overal in Europa wordt private radio toegestaan en de EEG (die later zou overgaan in de EU) heeft dit ook wettelijk vastgelegd. En dus kan Nederland niet achterblijven. In 1992 wordt de Mediawet dan ook zodanig gewijzigd dat vanaf dan private (commerciele) radio is toegestaan. Het trio Harding, Out en de Jager maken daar meteen gebruik van. Zij zijn inmiddels weg bij Veronica en bouwen Hitradio om tot een echt Nederlands popstation.

Met hun Veronica achtergrond willen ze het Radio Veronica noemen. Maar de rechten van die naam liggen bij de Publieke Omroep VOO en de bestuurders daarvan geven geen toestemming tot gebruik van deze naam. Dus wordt er een andere Veronica connectie bedacht. De zeezender zat destijds op de middengolf. In eerste instantie op de 192 meter en later werd overgeschakeld naar de 538 meter. En die frequentie wordt de naamgever van het nieuwe station: Radio 538.

Eindelijk in de ether - Nu private commerciele radio is toegestaan komen er steeds meer stations bij op de kabel. Jazz Radio, Classic FM en ook Radio Noordzee Nationaal. Deze laatste brengt alleen maar Nederlandse muziekproducties zoals veel later 100%NL gaat doen. Directeur wordt John de Mol senior die deze functie lang geleden ook bekleede bij de zeezender Noordzee. Na enkele jaren stopt de vader van John jr. en Linda bij Noordzee Nationaal en draagt het stokje over aan Jerney Kaagman, de voormalige zangeres van Earth and Fire. Maar er gebeurt meer. Een aantal juristen in opleiding had al jaren geleden de Vrije Ether BV opgericht met als doel hiermee toegang te krijgen tot etherfrequenties.

Na de nodige rechtszaken halen ze hun gelijk. Bij wijze van proef mogen er vanaf zomer 1992 een aantal commerciele zenders uitzenden op de FM. Maar dat geldt dan voor degenen die al jaren geleden daarvoor een aanvraag hebben gedaan. En zo krijgen drie partijen een FM-frequentie: Radio 10 (dat inmiddels 10Gold heet), Sky Radio en RTL. Deze laatste kennen we tot dan toe alleen van televisie maar zij begonnen nu ook met RTL Rock Radio waar veel jocks van de voormalige zeezender MiAmigo programma's gaan maken.

En dus niet zo concurerend ten aanzien van de Publieken. Holland FM, AM-nieuws en Radio 10 Gold krijgen de minder beluisterde AM-frequenties. De populaire stations Sky en 538 krijgen niets. Zij gaan in beroep en na een lange strijd worden ze in het gelijk gesteld. Vanaf zomer 1995 krijgen ook zij een FM-frequentie. Meerdere stations zullen volgen. En dan is De Grote Verandering definitief een feit. Commerciele radio is wettelijk toegestaan en ook uitzenden via de ether is wettelijk mogelijk. Zij het dan natuurlijk met diverse restricties. Voor de politiek is daarmee het onderwerp voorgoed afgedaan. De Publieke Omroep pakt noodgedwongen zijn verlies. Maar blijft goed overeind, zij het met minder luisteraars.

Nico Fintelman, oktober 2016