Crisis
Geschreven door Nico Fintelman (Smits)

Nooit gedaan
Ik heb nooit een dagboek bijgehouden. De gedachte alleen al. Maar als ik dat wel had gedaan dan had het maar zo kunnen gaan over radio. Dat wil zeggen, mijn luistergedrag. Als ik er nu over nadenk dan vraag ik me af hoe dat zou zijn gegaan. En dus is het misschien aardig om te proberen zoiets te reconstrueren. Vanuit mijn herinnering dus en misschien iets ingekleurd door kennis achteraf dan toch passages uit een aantal afleveringen van mijn niet bestaande dagboek. Zoals het had kunnen zijn.

Uit symphatie met de aanvallers en ook met de Palestijnen die in in omin leefden met Israel, besloten een aantal landen in het Midden-Oosten tot andere actie. We hebben het over de Arabische olieproducerende landen die vervolgens een olieboycot uitvaardigden tegen de bondgenoten van Israel. Dat was ondermeer Nederland want wij sympathiseerden met de staat Israel. En zo ontstond de oliecrisis.

   

Autoloos - De toenmalige regering Den Uyl verwachte grote maatschappelijke problemen doordat we minder olie zouden ontvangen en bedacht maatregelen om dat enigzins tegen te gaan. De belangrijkste was een autoloze zondag. Voorlopig zouden er in ons land op zondag geen auto's meer mogen rijden en dat zou olie uitsparen. Er waren wat uitzonderingen maar inderdaad stonden vanaf 4 november 1973 iedere zondag vrijwel alle auto's stil en de grenzen waren gesloten. Het was een ingrijpend gebeuren in onze samenleving en ik herinner me dat we op de snelweg gingen wandelen. We hadden geen internet, social media, handy's en slechts twee publieke televisienetten. En een paar publieke radiostations. Nieuws en duidingen gingen veel langzamer dan vandaag.

 
Maar iedereen was er mee bezig die winter en de avonduitzendingen van de televisiezenders werden door miljoenen gevolgd. Om maar alles te vernemen rond deze crisis. Ook de kranten die toen nog massaal werden gelezen stonden er dagelijks vol mee. (:Foto: Autobahn.eu)
 
Generatoren - Op de Noordzee lag voor de kust van Scheveningen al jarenlang de Norderney. Het zendschip van Radio Veronica dat 24 uur per dag via de AM 538 meter muziekprogramma's voor ons land uitzond. Ik herinner me dat in november 1973 de krant melde dat Veronica geen nachtuitzendingen meer zou doen om olie uit te sparen. Ik had zo mijn bedenkingen. Uitzenden betekende dat er op zo'n zendschip generatoren moesten draaien om elektriciteit op te wekken voor de zenders. En die generatoren gebruiken veel olie en die was niet goedkoop.
In de nacht uitzenden levert uiteraard weinig luisteraars op en in het geheel geen adverteerders. Dat doe je als service voor je luisteraars. Ik verdacht de directie van Veronica ervan dat ze onder het mom van solidair zijn in de oliecrisis hun nachtuitzendingen stopten om zo geld uit te sparen.
 

Fietsen - Maar er was ook een interessante kant aan de zeezender. De programma leiding bedacht dat er op de autoloze zondagen als de mensen er niet op uit konden een speciaal programma zou moeten komen. En zo hoorden we 'Fietsen rond de tafel' op Veronica. Een totaalprogramma dat de hele middag duurde. Alle deejays van Veronica kwamen er langs en presenteerden een gedeelte. Ook al eerder bekende onderdelen van de zondag zaten erin zoals de herhaling van de Top 15 en Goud van Oud. Wil Luikinga met zijn grappige items en Stan Haag met verzoekjes.

En er waren bekende artiesten te gast. Het werd een gezellig geheel. En om een beetje familiegevoel te kweken werd er een spel gespeeld. Dat wil zeggen: een aantal van de in de studio aanwezige mensen zat in de uitzending om tafel en speelde Monopoly. In het programma grappige verslagen van 'de strijd', de daarbij behorende overwegingen, de winnaar en degene die niet tegen zijn verlies kon. 'Fietsen rond de tafel' was een prima programma en ik luisterde er graag naar.

 

Soul - Niet ver van de Norderney lag een ander zendschip: de kleurige Mebo2. Hier vandaan kwam Radio Noordzee (AM 220 meter). Overdags waren er de Nederlandse en 's avonds de Engelse programma's. Op die eerste autovrije zondag, 4 november 1973, was er een nieuwe programmering bij Noordzee. Waarschijnlijk toevallig. Maar die zondag hoorden we daarin voor het eerst een programma dat later legendarisch zou worden: De Soulshow. Deejay Ferry Maat was al geruime tijd één van de populaire radiomakers van Noordzee en was een groot liefhebber van soulmuziek. Bij Noordzee was men niet zo van de speciale programma's maar Ferry kreeg het voor elkaar dat hij voortaan iedere zondag van 14.00-16.00 uur een soulshow zou gaan maken. Die overigens toen “Zondagmiddag Soul op Noordzee” heette. Gedurende tien maanden konden de liefhebbers van deze muziek iedere zondag bij Ferry terecht. En toen, op 31 augustus 1974, stopte Noordzee vanwege het ingaan van de anti-zeezenderwet. Ferry ging naar de TROS op Hilversum 3 om daar de Top 40 te presenteren.

 

TROS- En in de avond kwam ook daar Ferry Maat's Soul Show. Op de TROS donderdag zou het programma in de vele jaren daarna erg populair worden. Ferry zijn snelle manier van presenteren en strakke muziekkeuze zorgden ervoor dat het een flitsend gebeuren werd. Daardoor deed het bijna Amerikaans aan en dat kwam mede door de jingles van Wolfman Jack. Vaste items waren 'de bond van doorstarters' en de Soul Top 10 en iedereen kende de fascinatie van Ferry voor de groep EWF. In 1988 stopte Ferry bij de TROS maar de Soulshow was nog jarenlang bij andere radiostations te beluisteren. Bijvoorbeeld Radio 10, 538 en het Veronica van de zero's. Ferry kreeg in 2006 De Gouden Harp voor dit legendarische programma dat dus begon op de eerste autoloze zondag.

   

Nog één - En dan, midden in die oliecrisis begon er zomaar een nieuw radiostation vanaf de Noordzee. Op 1 januari 1974 was de start van Radio MiAmigo vanaf het zendschip 'mv MiAmigo' dat ook voor de kust van Scheveningen lag. In de avond en nacht waren er via hun frequentie AM 259 meter de uitzendingen van het engelse hippiestation Radio Seagull dat later zou plaatsmaken voor Radio Caroline album station.

 

Artiesten - Ook artiesten haakten in op de oliecrisis. Bijvoorbeeld Vader Abraham (Pierre Kartner) die grossierde in hollandse hits. Het carnaval kwam er aan en een carnavalsplaat linken aan de actualiteit en de politiek leek hem wel wat. De bedoeling was om het nummer te doen samen met de leider van de oppostie in de Tweede Kamer. Dat was Hans Wiegel van de VVD maar die bedankte voor de eer. En daardoor viel de keuze op een wat minder belangrijk lid van de Kamer: Hendrik Koekoek van de Boerenpartij. Die zong samen met Vader Abraham het betreffende nummer 'Den Uyl is in den olie' in. Nou ja, bij Koekoek lukte dat zingen niet zo best. Maar zijn naam kwam wel veelvuldig voor in het refrein. Ook werd er een couplet gewijd aan het feit dat het kabinet Den Uyl Radio Veronica zou gaan stoppen. Je moet er van houden maar het werd een vrolijk nummer dat af en toe hilarisch was. Werd een carnavalshit en kwam terecht op nummer één van de Top 40.

 

Farce Majeure- Ook Farce Majeure haakte er op in. Dat was een humoristisch en satirisch televisie-programma van de NCRV dat ook vaak de actualiteit behandelde. Veel sketches en af en toe een liedje. Het was er om de paar weken en ik herinner me dat het lange tijd op zaterdagavond werd uitgezonden. Alexander Pola, Jan Fillekers, Ted de Braak, Henk van der Horst en Fred Benavente waren de mannen die het programma maakten dat ik zelf erg leuk vond. Het eindigde iedere keer met een optreden van het vijftal ergens in Nederland in een straat of op een plein. Passanten riepen dan een actueel onderwerp en de heren zongen erover. Het refrein van het lied was dan altijd 'Dat is uit het leven gegrepen'. Begin 1974 maakten ook zij een liedje over de olicrisis maar dan vanuit een andere invalshoek. Het ging over één van de veroorzakers van de crisis, het land Koeweit. Het lied heette dan ook "Kiele kiele Koeweit".

 
 

Ambassadeur - In de bijhorende act waren de heren gekleed als arabieren (in lange gewaden). Ze kwamen ermee op televisie en dat was wel lachen. Ook dit nummer werd een carnavals en Top 40 hit. Als de Farce Majeure arabieren gekleed gingen ze het plaatje aanbieden bij de consul van Koeweit, de heer Rabani. Gewoon aanbellen bij hem thuis. Hij opende zelf de deur en nam het plaatje in ontvangst. Lachend als een boer met kiespijn. Maar zijn land was not amused. Koeweit diende een klacht in bij de Nederlandse regering. Uiteraard zonder gevolg want die ging/gaat niet over de inhoud van televisie programma's. Een tijdje later kwam er een einde aan de oliecrisis. Die was er uiteindelijk van najaar 1973 tot voorjaar 1974 en er waren tien autoloze zondagen.

 
 
 
 
 
Terugkeren naar de MN home